نحوه شکلگیری عادت / چرخه عادت
عادت ترفند مغز و بدن برای کاهش مصرف انرژی است. روندی که بتدریج و با تکرار به شکل آسان و غیرارادی درآمده، بر تمامی فعالیتهای فیزیکی و ذهنی سایه میاندازد.
عادت مسواک زدن، تماشای سریال، کتابخوانی، خوردن تنقلات و شیرینیجات، جویدن ناخن، سیگارکشیدن، چرتزدن بعداز نهار، پیادهروی، چت با دوستان، روزانهنویسی، بدبینی، غیبت و بسیار رفتار دیگر که بدون زحمت و با میل وکشش درونی انجام میگیرند، از نمونههای متداول عادات روزانه ما بشمار میروند.
یک نکته مهم
یادآوری این نکته در تعریف عادت ضروری است که هر رفتار تکرار شوندهای عادت بشمار نمیرود، بلکه این اصطلاح به فعالیتهایی گفته میشود که شخص در صورت عدم انجام آنها دچار ناراحتی و بهمریختگی میشود. مثلا کسی که هر روز صبح زود برای حضور در وحل کار خود بیدار میشود زمانی به سحرخیزی عادت پیدا میکند که ماندن بیشتر در رختخواب حتی در روزهای تعطیل برایش سخت و تحملناپذیر باشد.
اما موضوع این مقاله درمورد نحوه تثبیت و شکلگیری رفتارهای عادتی ماست.
چرخه تشکیل عادت دارای سه مولفه میباشد
این الگو که نخستین بار توسط محقق و روانشناسی به نام اسکینر در سال ۱۹۳۰ مطرح شد با عنوان الگوی سه مرحلهای« محرک، پاسخ و پاداش» نشان داده شد و پس از آن چارلز دوهیگ در کتاب قدرت عادت با عنوان «محرک، روتین و پاداش» بر سر زبانها افتاد.
طبق این الگوبرای بوجودن آمدن هر عادتی هر سه این عوامل باید در کنار هم حاضر باشند.
۱
محرک یا سرنخ:
عوامل و جزئیات موقعیتهایی هستند که ذهن در زمانهای گذشته به کرات با آن ها در ارتباط بوده است. محرکها با فرستادن فرمان اجرای خودکار به مغز، چرخه عادت را به حرکت درمیآورند.
۲
پاسخ، روتین یا رفتار:
پاسخهای حقیقی و عینی ما به محرکها هستند. این رفتارها و یا پاسخها شامل اعمال فیزیکی و یا برداشتهای ذهنی و عواطف ما میباشند که در در برخورد با محرکها به شکل روتین و خودکار بروز میکنند.
۳
پاداش:
احساس خوشایند و رضایتی است که پس از اجرای خودبخودی عادت در شخص ظهور مییابد. پاداش عامل تقویتکننده عادت بحساب میآید.
از نحوه عمل این چرخه مشخص میشود که تا محرکی وجود نداشته باشد عادتی نیز ساخته نمیشود. لذا برای پی بردن به ریشه عادتها باید به محرکها توجه ویژه داشت. شناخت عواملی که ما را برای انجام دادن غیرارادی یک رفتار چه فیزیکی و چه ذهنی تحریک و تشویق مینمایند اولین گام در مسیر ترک عادت و شروع تغییرات است.
روانشناسان و ومتخصصین رفتارهای انسانی بسیاری از اعمال انسانی را در نتیجه تحریکات آنی و شناختهشده میدانند.
حضور چند عدد شیرینی درون بشقاب کنار سماور، دردسترس بودن همیشگی موبایل، آب یخ داخل پارچ سر میز شام، حضور در جمع دوستان شاد و فعال، گوش دادن به آهنگهای غمگین و بیشمار مواردی از این قبیل حکم محرک برای شروع یک عادت را دارند.
قصد ما کمک به تغییر عادات بد به خوب و تثبیت عادات مثبت میباشد. پس در وهله نخست باید عواملی که ما را وادار به بروز یک عادت بد میکنند بشناسیم.
باید به رفتارها و محرکهای خود نگاه دقیقتری بیاندازیم. نسبت به این عوامل ریز و جزیی که معمولا در حد یک سرنخ نامرئی و پوشیده هستند حساس باشیم. کار ما پیدا کردن این سیخونکهای ریز اما جدی است. وسیله، حرف، صوت، گرما، سرما، عواطف و گفتگوهای ذهنی که مثل جرقه در یک آن شروع یک چرخه را رقم میزنند. این نقطه درست سربزنگاه است. شناخت بهتر خود و حرکت در مسیر صحیح، شناسایی و آشکارسازی این عوامل است که گاهی نقش پاتک در یک نبرد نظامی را بازی میکند.
برای عملیات شناسایی خود را آماده کنیم.
ادامه دارد…..
ثبت ديدگاه